Een goudvis met mazelen…
Gastblog geschreven door Desirée van Keulen
Hoera! Ik mocht in het verpleeghuis een voorleesgroep starten voor ouderen met dementie. Als activiteitenbegeleider en verhalenverteller was ik daar erg blij om. De ruimte was ok: een ruimte waar niet zomaar andere mensen doorheen liepen.
Alleen wel aan twee kanten ramen: de straatkant waar de bus iedere 10 minuten langs kwam en ramen die uitkeken op een gang, waar allerlei mensen voorbij liepen.
Er stonden zelfs wat boeken, maar wat een treurige verzameling. Ze waren te kinderachtig, te moeilijk, te modern of van die boeken die alleen geschikt waren voor het oud papier. Daarnaast waren er Libelles, waar vrijwilligers (goed bedoeld!) verhaaltjes uit voorlazen. Bijvoorbeeld dat verhaal over die goudvis met mazelen… “Enig toch?” Alsof de wereld voor deze doelgroep al niet verwarrend genoeg was.
Verhalen die herkenning oproepen
Gelukkig kreeg ik alsnog een budget om boeken te kopen. Het was duidelijk wat ik niet zocht. Maar wat wel? Eigenlijk leek geen enkel boek geschikt. Uiteindelijk koos ik toch maar voor twee mooie sprookjesboeken van Andersen en Grimm met mooie illustraties. Daarnaast kocht ik een boek met wat verhalen van Annie M.G. Schmidt. In elk geval zouden veel mensen enige herkenning ervaren bij het horen van die sprookjes. Ze kenden ze uit hun eigen jeugd, hadden ze misschien wel voorgelezen aan hun kinderen en kleinkinderen. De naam van Annie M. G. Schmidt was herkenbaar en haar verhalen waren lekker luchtig.
Verhalen rond één thema
Nog lastiger was het om een hele activiteit in te vullen met voorlezen: de concentratie was beperkt, het gehoor niet zo best… en dan wil je ook nog een rode draad voor deze mensen. Een winterprogramma in de winter: dat helpt mensen om zich wat te oriënteren in de tijd, al is het maar die ene ochtend. Een thema trekt luikjes open in het geheugen die inhoudelijk dicht bij elkaar liggen. Dat levert gesprekstof op en - met wat sturen - prettige herinneringen.
Vertellen in plaats van voorlezen
Met vallen en opstaan leerde ik waaraan verhalen voor ouderen met dementie moesten voldoen om deze mensen te boeien. Vertellen in plaats van voorlezen leverde nog meer voordelen op: veel meer interactie! Maar vertellen kost meer voorbereidingstijd en is niet voor iedere welzijnsbegeleider haalbaar. Het vraagt ook meer concentratie dan voorlezen en meer flexibiliteit. Want ja, je kunt deze mensen zeker boeien, maar ze zijn ook snel afgeleid én zitten soms heel erg in hun eigen gedachtewereld.
Boek met verhalen voor ouderen met dementie
Het bleef aan mij knagen: waar vond ik behoorlijk materiaal… Uiteindelijk bleek er maar één conclusie mogelijk: ik zou het zelf moeten schrijven. Dat heb ik gedaan. Toen ik mijn baan opgezegd had om: een ‘vertelbedrijf’ te beginnen, startte ik een project. Een boek met verhalen speciaal voor ouderen met dementie met als titel: “Een hart vol verhalen”.
Het boek bleek succesvoller dan ik ooit had durven dromen. Zelfs na tien jaar verkoopt het nog steeds.
Wil je meer leren over het vertellen aan ouderen ( maar niet specifiek ouderen met dementie)? Misschien is de workshop Vertellen aan ouderen van de Vertelacademie dan iets voor jou!
Daarnaast schreef Desirée een langer artikel met criteria waaraan een verhaal voor mensen met dementie moet voldoen en waar je op kunt letten bij het vertellen.